ಭಾರತದಲ್ಲಿ ತನಿಖಾ ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮ

ಇವತ್ತು  ಭಾರತದಲ್ಲಿ  ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮವು ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಪೊರೇಟ್ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಗಳ ಹಿಡಿತಕ್ಕೆ ಸಿಲುಕಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕ  ನಂಬಿಕೆಯನ್ನು  ಕಳೆದುಕೊಂಡಿರುವುದು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಗೊತ್ತಿರುವ  ವಿಚಾರ. ವರದಿಗಾರರ  ಮೇಲಿನ ದೈಹಿಕ ಹಿಂಸೆ, ಕಾನೂನು ಕಿರುಕುಳ, ಆರ್ಥಿಕ ಒತ್ತಡಗಳು ಇವೆಲ್ಲದರ ನಡುವೆ ಟೆಲಿವಿಷನ್ ಮತ್ತು ವೃತ್ತ ಪತ್ರಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕ ಕೆಲಸ ಅತ್ಯಂತ  ಸವಾಲಿನದಾಗಿ ಪರಿಣಮಿಸಿದೆ. ಕಳೆದ ಎರಡು ಮೂರು ದಶಕಗಳಲ್ಲಿ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ NDTV ಯಂತಹ ಚಾನೆಲ್ ಸಹ  ಇವತ್ತು ಕಾರ್ಪೊರೇಟ್ ಕೈವಶವಾಗಿದ್ದನ್ನು ನಾವು ನೋಡಿದ್ದೇವೆ. ಬಹುತೇಕ ಎಲ್ಲ ಚಾನೆಲ್ ಗಳೂ ಸರ್ಕಾರಿ ಪ್ರಾಪಗಾಂಡದ ಸಾಧನಗಳಾಗಿದ್ದು ವಸ್ತುನಿಷ್ಟ ವರದಿ ಅಥವಾ ಚರ್ಚೆ ಸಾಧ್ಯವೇ ಇರದ ಸ್ಥಿತಿ ನಿರ್ಮಾಣವಾಗಿದೆ. ಇಂತಹ ಸನ್ನಿವೇಶದಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ಡಿಜಿಟಲ್ ವೇದಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಪರಸ್ಪರ ಸಹಯೋಗಗಳ ಮೂಲಕ ಸ್ವತಂತ್ರ ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮದ  ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ಮುಂದುವರಿಯುತ್ತಿರುವುದು ಆಶಾದಾಯಕ ಬೆಳವಣಿಗೆಯಾಗಿದೆ. The Wire, News Laundry, The News Minute ಇಂತಹ ಪ್ರಯತ್ನದ ಮಾದರಿಗಳು. ಯಾವುದೇ ಕಾರ್ಪೊರೇಟ್ ಅಧೀನಕ್ಕೆ ಅಥವಾ ಜಾಹಿರಾತುಗಳನ್ನು ಆಧರಿಸದೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿರುವ ಈ ಪ್ರಯತ್ನಗಳಿಗೆ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ ಅತ್ಯಗತ್ಯ. 

The News Minute ವೇದಿಕೆಯಿಂದ ಪ್ರತಿ  ಶುಕ್ರವಾರ ಪ್ರಸಾರವಾಗುವ ' ಸೌತ್ ಸೆಂಟ್ರಲ್' ಪಾಡ್ ಕಾಸ್ಟ್ ನ ಡಿಸೆಂಬರ್ 12ರ ಸಂಚಿಕೆಯಲ್ಲಿ 2025 ರ 'ಭಾರತದಲ್ಲಿ ತನಿಖಾ ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮದ ಸ್ಥಿತಿ' ಎಂಬ ವಿಷಯದ ಕುರಿತು ಚರ್ಚಿಸಿದರು. ತನಿಖಾ ವರದಿಗಾರಿಕೆ ಇಂದು ಒಂದು ನಶಿಸಿಹೋಗುತ್ತಿರುವ ವೃತ್ತಿಯಾಗಿದೆಯೆ ಅಥವಾ ಅಂತಹ ಆತಂಕ ಅನಗತ್ಯವೇ ಎಂಬ ಬಗ್ಗೆ ಪಾಡ್ ಕಾಸ್ಟ್ ಸ ಹೋಸ್ಟ್ ಗಳಾದ ಧನ್ಯಾ  ರಾಜೇಂದ್ರನ್ ಹಾಗೂ ಪೂಜಾ ಪ್ರಸನ್ನ ಚರ್ಚಿಸಿದರು. ಇವರೊಂದಿಗೆ ಭಾರತದ ಶ್ರೇಷ್ಟ ತನಿಖಾ ಪತ್ರಕರ್ತರಲ್ಲೊಬ್ಬರಾದ  ಜೋಸಿ ಜೋಸೆಫ್,  ಟೈಮ್ಸ್ ಆಫ್  ಇಂಡಿಯಾ ದ ರೆಮಾ ನಾಗರಾಜನ್, ಹಾಗೂ ಸ್ವತಂತ್ರ ಪತ್ರಕರ್ತೆಯಾದ  ನಿಕಿತಾ ಸಕ್ಸೇನಾ ಸಹ ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದರು. ಇದೊಂದು ಆಸಕ್ತಿದಾಯಕವಾದ ಸಂವಾದವಾಗಿತ್ತು.

ಪ್ರಸ್ತಾಪವಾದ ಕೆಲ ವಿಚಾರಗಳು- 

ಮಾಧ್ಯಮ ಮಾಲೀಕತ್ವದ ಕೇಂದ್ರೀಕರಣವು ಸಂಪಾದಕೀಯ ಪಕ್ಷಪಾತಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಮಾಧ್ಯಮಗಳು ಜಾಹೀರಾತುದಾರರು ಅಥವಾ ರಾಜಕೀಯ ಮಿತ್ರರ ಕಥೆಗಳನ್ನು ತಪ್ಪಿಸುತ್ತವೆ, ಆದಾಯ ತೆರಿಗೆ ಮಸೂದೆ 2025 ನಂತಹ ಹೊಸ ಕಾನೂನುಗಳು ಪತ್ರಕರ್ತರ ಮೂಲಗಳು ಮತ್ತು ಸಾಧನಗಳ ಕಣ್ಗಾವಲನ್ನು ಸಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸುತ್ತವೆ. ಪತ್ರಕರ್ತರು ಹೆಚ್ಚಿನ ಅಪಾಯಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸುತ್ತಾರೆ: ಕನಿಷ್ಠ ಇಬ್ಬರು ಕೊಲ್ಲಲ್ಪಟ್ಟರು (ಮುಖೇಶ್ ಚಂದ್ರಕರ್ ಮತ್ತು ರಾಘವೇಂದ್ರ ಬಾಜ್‌ಪೈ), ನಾಲ್ವರು ದಾಳಿಗೊಳಗಾದರು ಮತ್ತು 2025 ರ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಆರು ಜನರನ್ನು ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು, ಇದೆಲ್ಲವೂ ಆದದ್ದು  ಆಗಾಗ್ಗೆ ಭೂ ಹಗರಣಗಳು ಅಥವಾ ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರವನ್ನು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ. ಆರ್ಥಿಕ ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಂದಾಗಿ ಹೆಚ್ಚು ಸಂಪನ್ಮೂಲ ಬೇಕಾಗುವ ತನಿಖೆಗಳಿಗಿಂತ ಬೇಗನೆ ನೆಟ್ಟಿಗರ ಆಸಕ್ತಿ ಸೆಳೆಯುವ ಕ್ಲಿಕ್‌ಬೈಟ್‌ಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಾಧಾನ್ಯತೆ ಸಿಗುತ್ತಿದೆ. ಇನ್ನು ಸ್ವತಂತ್ರ ಮಾಧ್ಯಮವು ಕುಗ್ಗುತ್ತಿರುವ ಸುದ್ದಿ ಕೊಠಡಿ ಬಜೆಟ್‌ಗಳ ನಡುವೆ ಕ್ರೌಡ್‌ಫಂಡಿಂಗ್ ಅನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ. 

​ಭಾರತದ ಪತ್ರಿಕಾ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಶ್ರೇಯಾಂಕವು ( 151/180 ) ಆಗಿದೆ. ಭಯೋತ್ಪಾದನಾ ವಿರೋಧಿ ಕಾನೂನುಗಳು, ಮಾನನಷ್ಟ ಮೊಕದ್ದಮೆಗಳು ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಭದ್ರತಾ ಮಸೂದೆಯಂತಹ ಮಸೂದೆಗಳು ವರದಿ ಮಾಡುವಿಕೆಯನ್ನು ಅಪರಾಧೀಕರಿಸಬಹುದು. ಡಿಜಿಟಲ್ ಪರಿಕರಗಳು ಅವಕಾಶಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತವೆಯಾದರೂ ತಪ್ಪು ಉದ್ದೇಶಗಳಿಗೆ ಬಳಕೆಯಾಗಿರುವುದನ್ನು ಸಹ  ನಾವು ನೋಡಿದ್ದೇವೆ.  ಅಲ್ಗಾರಿದಮಿಕ್ ಪಕ್ಷಪಾತ ಮತ್ತು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗಷ್ಟೆ ಸೀಮಿತವಾದ ಮಾಹಿತಿ ಲಭ್ಯತೆ ಇವೆಲ್ಲದರಿಂದ ಸಾರ್ವಜನಿಕ  ನಂಬಿಕೆ ಕುಸಿಯುತ್ತದೆ. 

ಯೂಟ್ಯೂಬ್‌ನಂತಹ ಸ್ವತಂತ್ರ ವೇದಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು ಕನ್ಫ್ಲುಯೆನ್ಸ್ ಮೀಡಿಯಾದಂತಹ ಔಟ್‌ಲೆಟ್‌ಗಳು  ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಮಸ್ಯೆಗಳ ತನಿಖೆಗಳನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತವೆ. ಕಾನೂನು ರಕ್ಷಣೆಗಳು, ಹಣಕಾಸು ಮಾದರಿಗಳು ಮತ್ತು ಮಾಧ್ಯಮ ಸಾಕ್ಷರತೆಯನ್ನು ಬಲಪಡಿಸಲು ಕರೆಗಳು ಕೇಳಿ ಬರುತ್ತಿವೆ. 

ತನಿಖಾ ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮದ ಮಹತ್ವದ ಬಗ್ಗೆ ಯೋಚಿಸಿದರೆ ಎರಡು ಹಾಲಿವುಡ್ ಚಿತ್ರಗಳು ನೆನಪಿಗೆ ಬರುತ್ತವೆ. ಅವುಗಳೆಂದರೆ - 'ದಿ ಪೋಸ್ಟ್' ಮತ್ತು 'ಆಲ್ ದಿ ಪ್ರೆಸಿಡೆಂಟ್ಸ್ ಮೆನ್'. 

ಇವೆರಡು  ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ತನಿಖಾ ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮವು ಸರ್ಕಾರದ ತಪ್ಪುಗಳನ್ನು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಲು ಮತ್ತು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಅತ್ಯಗತ್ಯ ಎಂದು ತೋರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳು ಸ್ವತಂತ್ರ ಸುದ್ದಿ ಕೊಠಡಿಗಳ ಬೆಂಬಲದೊಂದಿಗೆ ದೃಢನಿಶ್ಚಯದ ವರದಿಗಾರರು ಹೇಗೆ ಸತ್ಯಗಳನ್ನು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸುವುದರ ಮೂಲಕ  ನಾಯಕರನ್ನು ಅವರ ಕ್ರಿಯೆಗಳಿಗೆ ಹೊಣೆಗಾರರನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸುತ್ತವೆ. 

' ದಿ ಪೋಸ್ಟ್' ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಪೆಂಟಗನ್ ಪೇಪರ್ಸ್ ಅನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸುವ ನಿರ್ಧಾರದ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ನಡೆದ ವಿದ್ಯಮಾನಗಳನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ, ವಿಯೆಟ್ನಾಂ ಯುದ್ಧದ ಬಗ್ಗೆ ಸರ್ಕಾರದ ವರ್ಷಗಳ ವಂಚನೆಯನ್ನು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸುತ್ತದೆ,  ಮತ್ತು ಮುಕ್ತ ಪತ್ರಿಕಾ ರಂಗವು  ರಾಜ್ಯದ ಗೌಪ್ಯತೆಯನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ದೃಢಪಡಿಸುತ್ತದೆ

ಒಂದು "ಸರಳ" ಕಳ್ಳತನದ ವರದಿಗಾರಿಕೆಯು ' ವಾಟರ್‌ಗೇಟ್'  ತನಿಖೆಯಾಗಿ ಹೇಗೆ ಬೆಳೆಯುತ್ತದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ' ಆಲ್ ದಿ ಪ್ರೆಸಿಡೆಂಟ್ಸ್ ಮೆನ್' ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.  ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಭ್ರಷ್ಟ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಉರುಳಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮಕ್ಕೆ ಇರುವ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ  ಕಾವಲುಗಾರನ  ಪಾತ್ರವನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳುತ್ತದೆ.

ಎರಡೂ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳು ತನಿಖಾ ವರದಿಗಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿ  ಇರುವ  ಶ್ರಮದಾಯಕ ಕೆಲಸವನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳುತ್ತವೆ: ಮೂಲಗಳನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸುವುದು, ಸುಳಿವುಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಪ್ರಬಲ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಗಳಿಂದ ಬರುವ ಒತ್ತಡವನ್ನು ವಿರೋಧಿಸುವುದು. ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹ ತನಿಖಾ ವರದಿಯು ತಾಳ್ಮೆ, ನಿಖರತೆ ಮತ್ತು ಧೈರ್ಯವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿರುವುದನ್ನು ಎರಡೂ ಚಿತ್ರಗಳು  ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸುತ್ತವೆ. ​

ಹಾಗೆಯೇ, ಸಾರ್ವಜನಿಕರು ಸತ್ಯವನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುವುದನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಕಾನೂನು, ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಪರಿಣಾಮಗಳ ಅಪಾಯವನ್ನು ತಡೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಸಿದ್ಧರಿರುವ ಸಂಪಾದಕರು ಮತ್ತು ಪ್ರಕಾಶಕರ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಈ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳು ತಿಳಿಸುತ್ತವೆ. ತನಿಖಾ ಪತ್ರಕರ್ತರು ನಿಜವಾಗಿ ಏನು ಮಾಡುತ್ತಾರೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಪ್ರೇಕ್ಷಕರಿಗೆ ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ನೈಜ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪ್ರಕರಣಗಳನ್ನು ನಾಟಕೀಯಗೊಳಿಸುವುದರ ಮೂಲಕ  ಸ್ವತಂತ್ರ ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮವು ಆರೋಗ್ಯಕರ  ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಮೂಲಾಧಾರವಾಗಿದೆ ಎಂಬ ಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು  ಬಲಪಡಿಸುತ್ತವೆ. 

ತನಿಖಾ ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮದ ಪರಿಣಾಮ ಮತ್ತು ಪ್ರಭಾವ ವನ್ನು ಎಂಬತ್ತು ಮತ್ತು ತೊಂಬತ್ತರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ 'ಲಂಕೇಶ್ ಪತ್ರಿಕೆ' ಯಲ್ಲಿ ನಾವು ಕಂಡಿದ್ದೇವೆ. ಸರ್ಕಾರವನ್ನೇ ಬೀಳಿಸುವ ಹಾಗೂ ಸ್ಥಾಪಿಸುವಷ್ಟು ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಒಂದು ಪತ್ರಿಕೆ ಹೊಂದಿತ್ತೆಂಬುದನ್ನು ಇಂದಿನ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ನಂಬುವುದೇ ಕಷ್ಟವಾಗಿದೆ.  

​